به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، برگزاری سی اُمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم دارای شاخصه های ویژه بین المللی بود. بخش بین الملل این نمایشگاه امسال همزمان با ماه مبارک رمضان  به صورت مستقل در طبقه فوقانی مصلای تهران برگزار گردید.

مجتمع آموزشی پژوهشی بین الملل حوزه های علمیه از سوی کارگروه توسعه فعالیت ‏های علمی پژوهشی قرآن در عرصه بین الملل، متکفل غرفه بین الملل حوزه های علمیه بود.

فعالیت های این غرفه شامل دو بخش؛ ارائه محتوا که در برگیرنده بیش از ۵۰ عنوان کتاب غیرفارسی مرتبط با قرآن به ۵ زبان زنده دنیا و چکیده و معرفی بیش از ۹۰ پایان نامه قرآنی با رویکرد بین المللی در رساله سطح ۳و۴ بود و همچنین بخش نشست های تخصصی و سخنرانی های علمی قرآن پیرامون مسائل قرآنی بین الملل به زبان های مختلف برگزار گردید.

این غرفه ذیل فعالیت های مجتمع بین الملل در کارگروه توسعه علمی پژوهشی قرآن در عرصه بین الملل، با عنایت دفتر مقام معظم رهبری به فعالیت پرداخت.

 حجت الاسلام والمسلمین سید مفید حسینی کوهساری مسئول مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه های علمیه  درباره این نشست ها  گفت: در راستای ماموریت های مجتمع بین الملل حوزه در معرفی آثار بین المللی حوزه ها و نشر معارف قرآن و ثقلین، این نشست ها و سخنرانی ها برگزار گردید که هدف از این مجموعه نشست ها ارائه گوشه ای از توانمندی حوزه های علمیه در انتقال معارف قرآن به جهان معاصر بوده و بر آن بودیم که با این اقدام، شروع مسیری علمی در راستای معرفی آثار تولیدی حوزویان به زبان های مختلف در قالب نشست های علمی باشیم.

مجموع این نشست ها و سخنرانی های علمی بیشتر از چهارده نشست و سخنرانی به ۶زبان برگزار گردید که علاوه بر زبان انگلیسی و عربی، میزبان اساتیدی به زبان های فرانسه، روسی، ژاپنی و اسپانیولی نیز بودیم.

گزارشی از نشست های تخصصی قرآن به زبان های غیر فارسی را در ادامه می خوانید:

نمایی از کتب و پایان‏ نامه ‏های سطح ۳ و ۴ حوزوی با موضوعات بین ‏المللی

نشست « بررسی صفات امامان معصوم در قرآن و دفع شبهه غلو در زیارت جامعه کبیره » به زبان انگلیسی، شامگاه ۱۴ فروردین‌ماه در غرفه مجتمع آموزشی پژوهشی بین‌الملل حوزه‌های علمیه و در راستای سلسله نشست‌های تخصصی قرآنی در عرصه بین‌الملل واقع در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه قرآن در مصلای تهران برگزار شد.

در این نشست حجج اسلام والمسلمین سید مفید حسینی کوهساری، سیدمحمدرضا هاشمی، میثم صادق و جواد اسماعیلی، به ایراد مباحث علمی پرداختند.

چکیده محتوای نشست: در آیات ابتدایی سوره الرحمن یک بی نظمی مشاهده می شود؛ چرا که ابتدا صفت مبارک خداوند متعال در آیه اول آمده است(یعنی: الرحمن) و بعد از آن به جای اینکه ابتدا بگوید ما انسان را خلق کردیم و سپس به او قرآن را تعلیم دادیم میفرماید قرآن را به او تعلیم دادیم و انسان را خلق کردیم. این بی نظمی ظاهری ناشی از چه نکته ای است؟ میخواهیم در جواب به این سوال به مقدمه ای بلند اشاره کنیم. در تعریف انسان گفته شده است: حیوان ناطق. آیا واقعا این تعریف درست است؟ کسانی که با فرهنگ قرآن آشنا هستند میدانند که از نظر قرآن همه موجودات صاحب ادراک هستند:

اطاعت از خداند به همه موجودات نسبت داده شده است: لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ کُلٌّ لَّهُ قَانِتُونَ سجده برای خداوند به همه موجودات نسبت داده شده است: وَلِلَّهِ یَسْجُدُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ تسبیح خداوند به همه موجودات نسبت داده شده است: تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَن فِیهِنَّ وَإِن مِّن شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَکِن لَّا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ

از اینکه این صفات را به همه موجودات نسبت داده است معلوم میشود همه موجودات دارای ادراک هستند چرا که اطاعت و سجده و تسبیح فرع بر ادراک هستند. لذا در مورد موجودات در قیامت گفته شده است که همه دارای نطق هستند و به نظر میرسد این نطق همیشه بوده است: أَنطَقَنَا اللَّهُ الَّذِی أَنطَقَ کُلَّ شَیْءٍ وقتی به روایات مراجعه میکنیم میبینیم یکی از معجزات پیامبر این بود که بسیاری از اشیاء و حیوانات به سخن آمدند. قیصری در شرح خود بر فصوص الحکم میفرماید: معجزه پیامبر این نبود که سنگ ها را به صدا درآورد بلکه این بود که گوش مردم را شنوا کرد [والا سنگ و چوب و حیوانات که در حال سخن گفتن بودن ولی به تعبیر قرآن ما نمیفهمیم]. پس حیات انسانی به این نیست که ناطق باشید بلکه باید گفت از نظر قرآن معیار حیات انسانی پذیرش دین است. از نظر قرآن مردم دو دسته اند: یا دیندارند و یا مرده. به این آیات توجه کنید: إِنَّکَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَی وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ ‏ وَمَا أَنتَ بِهَادِی الْعُمْیِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن یُؤْمِنُ بِآیَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یُحْیِیکُمْ روشن است که کافران زندگی حیوانی و نباتی دارند ولی زندگی انسانی ندارند. از این رو میتوان آیات ابتدایی سوره الرحمن را معنا کرد که انسانیت انسان به تعلیم قرآن است یعنی تا زمانی که موجودی قرآن را تعلیم نیابد هرگز وجود انسانی نخواهد داشت و از حیات انسانی بهره مند نخواهد بود. به همین جهت است که امام علی علیه السلام فرمودند: لاحیاة الا بالدین و لا موت الا بجحود الیقین

به نظر می رسد مسئله غلو به خاطر نکته ای که در آن است ممنوع است و آن شرک به خداست؛ یعنی غلو در مقابل توحید قرار میگیرد. توضیح مطلب آنکه برای توحید مراتبی را شمرده اند که اولین مرتبه آن توحید در وجوب وجود است و مرتبه دوم، توحید در خالقیت است و در مرتبه سوم که توحید در ربوبیت تکوینی خداوند است محل بحث ما واقع میشود.

توحید در ربوبیت تکوینی خداوند یعنی تنها اوست که مدبر در عالم تکوین است و البته این معنا منافاتی با مدبریت دیگران ندارد کما اینکه در مورد فرشتگان در قرآن کریم آمده است: و المدبرات امرا. لکن باید به این نکته توجه کرد که تدبیر دیگران به اذن الهی است و اگر کسی قائل شود تدبیر دیگران به صورت استقلالی است دچار شرک شده و توحید را نقض کرده است.

با این بیان روشن میشود که مساله اصلی در بحث ما توجه به توحید است و نتیجه بحث این است که اگر حتی کوچکترین عملی از غیرخدا را بدون اذن الله و به صورت استقلالی نسبت به آن شخص دهیم این شرک است ولی اگر بزرگترین اعمال که عقل بشر از درک آن عاجز است را با اذن الهی مرتبط کنیم و جهات استقلالی را از آن نفی کنیم عین توحید است.

بنابراین انتساب اعمال خارق العاده به ائمه معصومین هیچ منافاتی با توحید ندارد تا مادامی که همه را به اذن الهی بدانیم کما اینکه انتساب عمل کوچکی همچون نفس کشیدن به هر شخصی بدون اینکه جهاتی توحیدی را در نظر بگیریم میتواند منجر به شرک شود.

همچنین خداوند متعال در دو آیه از قرآن کریم از غلو کردن در دین نهی میکند. «یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ وَلَا تَقُولُوا عَلَی اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ ۚ إِنَّمَا الْمَسِیحُ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَکَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَیٰ مَرْیَمَ وَرُوحٌ مِّنْهُ ۖ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ۖ وَلَا تَقُولُوا ثَلَاثَةٌ ۚ انتَهُوا خَیْرًا لَّکُمْ ۚ إِنَّمَا اللَّهُ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ ۖ سُبْحَانَهُ أَن یَکُونَ لَهُ وَلَدٌ ۘ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ ۗ وَکَفَیٰ بِاللَّهِ وَکِیلًا» (نساء: ۱۷۱) «قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ غَیْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِن قَبْلُ وَأَضَلُّوا کَثِیرًا وَضَلُّوا عَن سَوَاءِ السَّبِیلِ» (مائده: ۷۷)

اخیرا عده‌ای از شیعیان معتقد شده اند اعتقاد به صفات فوق بشری برای ائمه اطهار علیهم السلام و توسل به آنها و خواندن زیاراتی مانند جامعه کبیره غلو در حق آنهاست. حال، آیا بر اساس آیات شریفه قرآن، اعتقاد به صفات فوق بشری برای اهل بیت علیهم السلام غلو است؟

جواب این است که هر دو آیه ای که نهی از غلو کرده درباره حضرت مسیح علیه السلام است و خداوند متعال در آیات دیگری که مربوط به حضریت عیسی علیه السلام است، توانایی‌های فوق بشری متعددی را برای آن حضرت ذکر می کند، از جمله این که از گل پرنده می سازد و در آن می دمد و آن گل تبدیل به پرنده واقعی می شود، یا این که کور مادرزاد را بینا می‌کند و مردگان را زنده می‌نماید و یا اینکه می‌تواند مردم را نسبت به آنچه در خانه‌های خود انجام می‌دهند آگاه سازد.

ذکر این صفات خارق العاده برای حضرت عیسی از سویی و نهی از غلو درباره او از سوی دیگر ما را به این نکته رهنمون می کند که مقصود از غلو درباره عیسی علیه السلام، تنها خدا پنداری اوست، اما داشتن صفات فوق بشری مورد تأیید قرآن است. نکته مهم اینکه خداوند متعال در تمامی این موارد، انجام امور خارق العاده را متوقف بر اذن خود می‌داند. از رهگذر این آیات فهمیده می‌شود که بندگان خاص خداوند متعال می‌توانند با اذن الهی صاحب توانایی‌های فوق بشری شوند و این همان اعتقاد شیعه در خصوص اهل بیت علیهم السلام است.

نشست « ما العلاقه بین مفهوم العرف و مصطلح معروف القرآنیه؟» به زبان عربی، شامگاه ۱۵ فروردین‌ماه در غرفه مجتمع آموزشی پژوهشی بین‌الملل حوزه‌های علمیه و در راستای سلسله نشست‌های تخصصی قرآنی در عرصه بین‌الملل واقع در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه قرآن در مصلای تهران برگزار شد.

در این نشست سرکار خانم دکتر فاطمه آبادی و حجت‏ الاسلام مقداد درگاهی، به ایراد مباحث علمی پرداختند.

چکیده نشست: خداوند متعال اصطلاح «معروف» را محور تمامی روابط انسانی از جمله روابط خانوادگی(بقره/۲۳۱)، روابط بین فرزندان و والدین(لقمان/۱۵)، موضوع وصیت (بقره/۱۸۰)، کیفیت کلام (بقره/۲۳۵) و ... قرار داده است. هم‌چنین در آیاتی از قرآن کریم به پیامبر(ص) و مؤمنین دستور داده شده است که به معروف امر و از منکر نهی کنند، این در حالی است که در هیچ از آیات قرآن کریم، خداوند کنشگر مستقیم أمر به معروف نیست؛ بلکه تنها کنشگر در امر به مصادیق معروف از جمله نماز، زکات ... است. از این رو به نظر می‌رسد که این اصطلاح قرآنی از اهمیت خاصی برخوردار است و کشف دقائق آن نیازمند بررسی‌های بیشتر می‌باشد.

در معاجم لغوی مربوط به دوره عربی کلاسیک معانی مختلفی برای ماده «عرف» ذکر شده است، از جمله: مکان بلند، صورت، علم و ادراک، جود و احسان، زخمی که در دست ایجاد می‌شود، صبر، تاج خروس و یال اسب و معانی دیگری که لغویان آنها را ناشی از پدیده اشتراک لفظی یا چند معنایی دانسته‌اند.

تبیین چندمعنایی از اشتراک لفظی از طریق بررسی روند تاریخی این ماده مکن می‌شود؛ نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی از معانی مذکور هم‌چون زخمی در دست، صبر، تاج خروس و یال اسب، ضمن اشتراک لفظی و برخی هم‌چون صورت، علم و آگاهی و جود و احسان ضمن تعدد معنایی قرار می‌گیرد.

مراجعه به استعمالات قرآنی این ماده در ساختار فعلی نشان می‌دهد که معرفت پس از «دیدن» حاصل می‌شود، به عبارت دیگر، در کاربرد قرآنی معرفت نوعی از ادراک است که از طریق ادراک حسی و به طور خاص قوه بینایی به دست می‌آید. برای مثال در قرآن کریم آمده است که فقیر عفیف و مجرم از چهره‌هایشان شناخته می‌شوند (بقره/۲۳۷؛ الرحمن/۴۱) یا در موضوع حجاب آمده است: «یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی‏ أَنْ یُعْرَفْنَ (الأحزاب/۵۹)» و به این ترتیب نوع پوشش که امری دیدنی است منجر به حصول معرفت می‌گردد، یا در ارتباط با نشانه‌های الهی و تفاوت‌های ظاهری آمده است: «وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَیُریکُمْ آیاتِهِ فَتَعْرِفُونَها (النمل/۹۳)»، «إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثی‏ وَجَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَقَبائِلَ لِتَعارَفُوا (الحجرات/۱۳)».

در موارد محدودی نیز قرآن کریم به حصول معرفت از طریق شنیدن اشاره دارد: «وَإِذا سَمِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَی الرَّسُولِ تَری‏ أَعْیُنَهُمْ تَفیضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ یَقُولُونَ رَبَّنا آمَنَّا فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدین (مائدة /۸۳)». نکته قابل توجه در این آیه این است که با وجود اشاره آیه مبارکه به حصول معرفت از طریق شنیدن آیات الهی، افراد مذکور از خداوند درخواست می‌کنند که در زمره شاهدان قرار گیرند؛ گویی معرفت تام و حقیقی فقط از طریق دیدن حاصل می‌شود و از این رو شنونده از خدا می‌خواهد در زمره کسانی که دیدند و به معرفت حقیقی دست یافتند، به شمار آید. از این رو مشخص می‌شود که اصل در معنای ماده عرف «صورت» است سپس معنای این ماده به «دیدن» و از آنجا به ادراکی که از طریق دیدن حاصل می‌شود و سپس به «ادراکی که از طریق حواس حاصل می‌شود» توسعه معنایی پیدا کرده است. اصطلاح قرآنی معروف نیز نیازمند دقت نظر است. در مراجعه به معاجم لغوی ذیل ماده «عرف» اصطلاح معروف را جز در معاجمی که از قرن پنجم به بعد نگاشته شده‌اند، نمی یابیم؛ هم‌چنین لازم به ذکر است که گردآورندگان این معاجم در تببین اصطلاح «معروف» مثال‌هایی از کلام یا ادبیات عرب ذکر نکرده‌اند بلکه برخلاف تبیین معنای عرف تنها به شواهد قرآنی اکتفا کرده‌اند.

آنچه به آن اشاره شد و دلایلی دیگری که مجال ذکر آن در اینجا نیست نشان می‌دهد که کلمه «معروف» اصطلاحی است که قرآن کریم برای اشاره به هر خیری که –از جمله فرائض دینی و فرهنگ متعالی- در جامعه دینی رایج است، وضع کرده است. ولی این سوال هم‌چنان باقی است که چرا خداوند متعال امر به معروف نکرده است و این مهم را بر عهده رهبران جامعه دینی و مؤمنان قرار داده است؟

پاسخ این سوال را می‌توان در چگونگی مقوله‌بندی (categorization) مرتبط با مفهوم معروف یافت. مقوله بندی به معنای قرار دادن اشیاء یا مفاهیم مرتبط با یکدیگر در یک مجموعه و وضع یک عنوان برای آنها می‌باشد. این فرایند از اوایل کودکی در ذهن انسان رخ می‌دهد و در زبان نمود پیدا می‌کند. مقوله‌بندی در سه سطح اتفاق می‌افتد: سطح شامل، سطح پایه و سطح مشمول. در بین این سه سطح از مهم‌ترین ویژگی‌های سطح پایه این است که اعضای آن از ثبات برخوردار هستند. برای مثال در ارتباط با «وسیله نقلیه»، «ماشین» و «ماشین پژو»، مقوله «وسیله نقلیه» مربوط به سطح شامل، مقوله «ماشین» مربوط به سطح پایه و مقوله «ماشین پژو» در سطح مشمول است.

در بحث مذکور مصادیق معروف هم‌چون نماز، زکات، عدل، تقوا، احسان، بر و ...مفاهیم سطح پایه و اصطلاح معروف در سطح شامل قرار دارد. به این ترتیب معروف تنها شامل نماز، زکات و دیگر مفاهیمی که با تغییر مکان و زمان تغییر می‌یابد نیست بلکه هم‌چنین دربرگیرنده مفاهیمی عصری و غیر ثابت است و از این رو است که افراد جامعه دینی –رهبران و آحاد امت – از جانب خدا موظف به تولی امر به معروف و پاسداری از فرهنگ دینی رایج در جامعه و فرائض الهی هستند.

این موضوعی است که علاوه بر افزودن بعد پویایی به فقه، تعادل و ثبات را در جامعه تضمین می‌کند. در قرآن کریم آمده است «الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمُنکَرِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ (التوبة/۶۷)» و«وَمَن یَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنکَرِ (نور/۲۱)». این به آن معنا است که منافقین و شیاطین که از مهم‌ترین ویژگی‌های آنان عدم استقرار و تعادل است – برای مثال درباره منافقان آمده است: مُّذَبْذَبِینَ بَیْنَ ذَلِکَ لَا إِلَی هَؤُلَاءِ وَلَا إِلَی هَؤُلَاءِ (النساء/۱۴۳)- تلاش می‌کند با اشاعه منکر و محو اهتمام جامعه دینی به فرائض الهی و فرهنگ دینی خود، پایداری و ثبات جامعه را برهم زنند و جامعه را به سوی انواع پریشانی‌ها سوق دهند.

نشست « بررسی جایگاه اسلام و قرآن در روسیه» به زبان روسی، شامگاه ۱۶ فروردین‌ماه در غرفه مجتمع آموزشی پژوهشی بین‌الملل حوزه‌های علمیه و در راستای سلسله نشست‌های تخصصی قرآنی در عرصه بین‌الملل واقع در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه قرآن در مصلای تهران برگزار شد. در این نشست آقای میخاییل سیمونوف به بررسی برخی ابعاد اسلام و قران در روسیه پرداخت.

چکیده این نشست: درصد مسلمانان مناطق اصلی گسترش اسلام در روسیه مناطق ولگا میانه و پایین، اورال، سیبری، قفقاز شمالی، شهرهای بزرگ: مسکو، سنت پترزبورگ، آستاراخان و غیره است. جوامع مسلمان قابل توجهی در بسیاری از مناطق فدراسیون روسیه وجود دارد.

امروزه اسلام دومین دین رایج در روسیه است. طبق داده های تقریبی، ۱۵ تا ۲۰ میلیون نفر آداب اسلامی رعایت می کنند. مسلمانان تقریباً در همه موضوعات فدراسیون زندگی می کنند. اصولاً پیروان روسی اسلام از سه گروه تشکیل شده اند: تاتارها و باشقیرها در منطقه ولگا و اورال و مسلمانان شمال قفقاز. در بسیاری از مساجد، خطبه ها به زبان روسی ایراد می شود. مسلمانان اکثریت جمعیت هفت نهاد تشکیل دهنده فدراسیون روسیه را تشکیل می دهند: اینگوشتیا (۹۸%)، چچن (۹۶%)، داغستان (۹۴%)، کاباردینو-بالکاریا (۷۰%)، کاراچای-چرکس (۵۴.۶%). ، در باشقورتستان (۵۴.۵%)، در تاتارستان (۵۴%)

مذاهب اسلامی

مذهب حنفی از مذاهب اسلامی در روسیه است . حنفی ها تاتارها، باشقیرها، مردمان مناطق ولگا-اورال و سیبری هستند. به لطف مهاجرت کاری مهاجران از قفقاز از طریق قلمرو روسیه، شافعیان شافعی در شهرهایی مانند مسکو، سن پترزبورگ و مناطقی مانند منطقه ولگا و غیره ظاهر شدند. در چچن، اینگوشتیا و داغستان شافعی ها اکثریت را تشکیل می دهند. در روسیه شیعیان جعفری نیز وجود دارند که عمدتاً در جمهوری داغستان و بعداً در مسکو زندگی می کنند.

در فدراسیون روسیه، حنفی‌ها اکثریت مطلق مسلمانان در آدیگه، باشقیرستان، کاباردینو-بالکاریا، کاراچای-چرکسیا، کریمه، تاتارستان، اوستیای شمالی و داغستان شمالی (نوقایی ها یک گروه قومی ترک‌تبار است و بخشی از قُموق‌های که قومی تُرک‌تبارند) هستند. در چچن، اینگوشتیا و داغستان شافعی ها اکثریت را تشکیل می دهند. در روسیه، شیعیان جعفری نیز وجود دارند که عمدتاً در جمهوری داغستان و سپس در مسکو قرار دارند.

حفظ قرآن در روسیه

مرکز آموزش قرآن حافظ زیرمجموعه ساختاری مؤسسه اسلامی روسیه است. از سال ۲۰۰۳، مؤسسه اسلامی روسیه مرکزی برای تهیه حافظ قرآن ایجاد کرده است که برای حل یکی از مشکلات حاد جامعه مدرن مسلمانان طراحی شده است. در روسیه - تهیه حافظ قرآن کریم. این مرکز تنها شعبه سازمان جهانی تهیه حافظ قرآن اتحادیه جهانی اسلام در روسیه است.

آداب و رسوم مردم چچن در ماه رمضان

‌مردم چچن پس از نماز دسته جمعی و زیارت قبور، ساکنان جمهوری به دیدار اقوام و دوستان خود می روند و یا خود در خانه از مهمان پذیرایی می کنند. اولین کاری که ما انجام می دهیم این است که داماد به پدرشوهر و مادرشوهر تبریک بگوید، این یک قانون تغییر ناپذیر است. شما باید حتماً به روستا بروید: اکثر اقوام در آنجا زندگی می کنند. اگر ما تبریک نگوییم، افراد مسن ناراضی خواهند بود.» آماده سازی برای جشن اورازا بایرام در چچن از قبل آغاز می شود: ساکنان محلی در خانه های خود تعمیرات آرایشی انجام می دهند، در صورت امکان مبلمان و لباس های جدید خریداری می کنند و در عصر و شب قبل از شروع اورازا بایرام یک غذای جشن آماده می کنند. مرسوم است که کودکانی را که در تعطیلات می آیند با تبریک با شیرینی رفتار می کنند.

آموزش اسلامی

در روسیه تحصیلات عالی اسلامی را می توان از این مراکز دریافت کرد:

۱. مؤسسه اسلامی مسکو.

۲. اسلامی روسی. دانشگاه زیر نظر هیئت روحانی مرکزی مسلمانان (اوفا).

۳. مؤسسه اسلامی روسیه و دانشگاه اسلامی کازان (کازان).

۴. دانشگاه اسلامی داغستان به نام شیخ محمد عارف (مخاچ کالا)

۵. آکادمی اسلامی بلغار (بلغار، منطقه اسپاسکی، تاتارستان).

در روسیه مطالعات قرآنی، قرآن شناسی، علوم قرآنی وجود دارد، اما نه به صورت جزئی، بلکه به طور کلی. حفظ قرآن، تجوید، تلاوت وجود دارد. تفسیر قرآن در روسیه در حال مطالعه است، اما نه به طور رسمی. البته بنیاد مطالعات اسلامی ابن سینا نیز در سال ۲۰۰۷ در شهر مسکو تاسیس شد. هدف از تاسیس بنیاد، آشنا کردن مخاطبان روس زبان در کشور روسیه و دیگر نقاط جهان با اسلام و علوم اسلامی و همچنین آشنا کردن با کشور ایران و فرهنگ مردم ایران است. فعالیت های بنیاد در چهار عرصه پژوهش، آموزش و دوره‌های اسلام شناسی به صورت حضوری و مجازی، انتشارات و شرکت در ۸۵ نمایشگاه بین المللی هست. انتشار ۳۷۶ کتاب در ۳۰۰ عنوان ، شامل تالیف، ترجمه همراه با تحقیق علمی و ۱۴۹ عنوان ترجمه می باشد. بیش از ۲۲۰ اثر با همکاری دانشگاههای روسی منتشر شده است . حدود ۷۰ کتاب در موضوع قرآن ،قرآن شناسی و حدیث ،۷۰ عنوان در فلسفه ،عرفان و کلام ، ۷۰ عنوان در تاریخ اسلام و مسلمانان،۶۵ عنوان در موضوعات علوم انسانی (از دیدگاه اسلام) ،۳۰عنوان در ادبیات معاصر ایران (دفاع مقدس و انقلاب اسلامی) و ۳۲ عنوان در موضوعات کودک و نوجوان می باشد. نتیجه این فعالیت‌ها ، دریافت ۲۱ دیپلم و نشان افتخار و جایزه کتاب از سازمانها و مراکز مختلف روسیه مانند جایزه ادبی اوراسیا، انجمن ناشران روسیه و نمایشگاه بین المللی کتاب مسکو هست.

« وضعیت اسلام و قرآن در فرانسه» توسط میثم دموزو، شهروند فرانسوی الاصل و از طلبه‌های حوزه علمیه قم، در شامگاه ۱۷ فروردین به زبان فرانسه با ترجمه همزمان مورد بررسی قرار گرفت.

وی با اشاره به این موضوع که ارتباط بین فرانسوی‌ها و مسلمانان به سالیان دور باز می‌گردد، گفت: فرانسه ۲۶۰۰ مسجد و عبادتگاه دارد. شاید در روستاهای کوچک فرانسه هم نمازخانه پیدا کنید اما اکثر این عبادتگاه‌ها متعلق به برادران اهل سنت است. دموزو افزود: در فرانسه ۳۰ مسجد، حسینیه و مؤسسه شیعی وجود دارد که متعلق به ملیت‌های مختلفی همچون ایرانی، لبنانی و دیگر کشورهاست که به فرانسه مهاجرت کرده‌اند.

دموزو با بیان اینکه جمعیت مسلمانان در فرانسه بین ۵ تا ۸ میلیون است، تصریح کرد: مسلمانان جمعیت قابل توجهی از مردم فرانسه را تشکیل می‌دهند و فرانسه از این حیث رتبه اول را در میان کشورهای اروپایی دارد.

باوجود این که ۳۰ مسجد و مرکز شیعی در فرانسه وجود دارد اما یک مؤسسه قرآن نداریم که شیعیان در آنجا قرآن را بیاموزند. از این رو فکر می‌کنم شیعیان فرانسه به کمک یکدیگر می‌توانند این مشکل را حل کنند

دموزو گفت: در سال‌های اخیر جوانان مسلمان فرانسوی بیشتر مایل هستند که به عنوان شهروندان این کشور شناخته شوند نه به عنوان کسانی که اجداد آن‌ها به فرانسه مهاجرت کرده‌اند. آنان می‌خواهند که با مردم فرانسه ارتباط بیشتری داشته باشند و دوست دارند که فرانسوی‌ها آنان را به عنوان شهروندان مسلمان به رسمیت بشناسند.

بازتاب منفی حملات داعش در فرانسه

این طلبه فرانسوی با اشاره به نقش مخرب داعش در خدشه‌دار کردن چهره اسلام گفت: حملات تروریستی داعش در فرانسه موجب شد که ذهنیتی منفی علیه مسلمانان در این کشور شکل بگیرد که آثار و تبعات آن هنوز باقی است.

میثم دموزو ادامه داد: فرانسوی‌هایی که با مسلمانان ارتباط مستقیم دارند این حقیقت را می‌دانند که داعش نماینده اسلام نیست. اما برخی در سیاست از این موضوع سوء استفاده می‌کنند و به ترویج اسلام‌هراسی می‌پردازند. برای مثال در چند سال اخیر حجاب را در مدارس ممنوع کردند که مشکلات زیادی را برای مسلمانان ایجاد کرده است.

این طلبه فرانسوی افزود: من مطمئن هستم که با همه این مشکلات اگر مسلمانان فرانسه باهم کار کنند ارتباط با دولت فرانسه بهتر خواهد بود. شیعیان و اهل تسنن در فرانسه ارتباط خوبی با یکدیگر دارند اما این کافی نیست و افزایش همکاری میان آنان یک ضرورت است. دموزو در پایان گفت: باوجود این که ۳۰ مسجد و مرکز شیعی در فرانسه وجود دارد اما یک مؤسسه قرآن نداریم که شیعیان در آنجا قرآن را بیاموزند. از این رو فکر می‌کنم شیعیان فرانسه به کمک یکدیگر می‌توانند این مشکل را حل کنند.

نشست «چگونگی گرایش زنان غیرمسلمان به اسلام و قرآن»به زبان ژاپنی، شامگاه ۱۸ فروردین‌ماه در غرفه مجتمع آموزشی پژوهشی بین‌الملل حوزه‌های علمیه واقع در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه قرآن کریم در مصلای تهران برگزار شد.

اتسوکو هوشینو، تازه‌مسلمان ژاپنی طی سخنانی در این نشست گفت: اکثر ژاپنی‌ها بودایی و یا پیرو آئین شینتو هستند. البته یک ژاپنی بودایی همزمان می‌تواند پیرو آئین شینتو نیز باشد. خیلی‌ها در ژاپن همزمان از این دو آئین پیروی می‌کنند. بودیسم در سالیان بسیار دور از هندوستان وارد ژاپن شده است.

وی افزود: در بودایی اعتقاد به تناسخ وجود دارد و آنان فکر می‌کنند که پس از مرگ دوباره در قالب جسم دیگری به زندگی بازخواهند گشت. به عقیده آنان اگر انسان خوبی باشیم در زندگی بعدی وضعیت بهتری خواهیم داشت.

مقایسه اسلام و بودیسم

هوشینو در مورد شباهت‌ها و تفاوت‌های اسلام و بودیسم گفت: مهم‌ترین شباهت این است که در بودیسم نیز اعتقاد به منجی آخر الزمان وجود دارد که به آن مظهر رحمت می‌گویند. به عقیده آنان زمانی که تاریکی و ظلمت جهان را فرابگیرد منجی آخر الزمان می‌آید و جهان را پر از عدل و داد می‌کند.

وی ادامه داد: تفاوت اصلی اسلام و بودیسم در این است که دین اسلام به خصوص مذهب تشیع شکل اصلی خود را حفظ کرده و پاسخ همه سؤالات را در آن می‌توان یافت اما در بودایی چنین نیست.

هوشینو در پاسخ به این سؤال که چرا موارد زیادی از خودکشی در ژاپن مشاهده می‌شود، گفت: ژاپنی‌ها انسان‌های خیلی تنهایی هستند. بسیاری از آن‌ها هدف و معنی خلقت خود را نمی‌دانند. به همین دلیل زود دچار پوچی می‌شوند و خودکشی می‌کنند. به نظرم اگر با دین اسلام و به‌ویژه مکتب اهل بیت(ع) آشنا می‌شدند جواب سؤالات خود را می‌یافتند و این اتفاق برای آن‌ها رخ نمی‌داد.

وی گفت: پس از حادثه ۱۱ سپتامبر حس کنجکاوی در من باعث شد که درباره اسلام تحقیق کنم. این سؤال در من ایجاد شد که چرا عده‌ای اینقدر به دنبال تخریب چهره اسلام هستند؟ و اگر اسلام بد است چرا این همه در جهان مسلمان وجود دارد و هر روز تعداد آن‌ها نیز بیشتر می‌شود. پس از تحقیقاتی که انجام دادم به دین اسلام مشرف شدم و چند ماه بعد نیز مذهب تشیع را انتخاب کردم.

هوشینو افزود: چند روز به ماه رمضان مانده بود که شهادتین را گفتم و مسلمان شدم. در ماه رمضان برای اولین بار روزه گرفتم. به یاد دارم اولین سوره‌ای که خواندم سوره یس بود. زمانی که صوت قرآن را گوش می‌دادم احساس می‌کردم که روح من در عالم دیگری پرواز می‌کرد. قرآن بهترین مظهر لطف و عنایت خداوند نسبت به انسان‌هاست.

تغییر فرهنگ ژاپنی پس از جنگ جهانی دوم

اتسوکو هوشینو با اشاره به تأثیر فرهنگ آمریکایی بر سبک زندگی مردم ژاپن گفت: پس از جنگ جهانی دوم آمریکایی‌ها روی فرهنگ ژاپنی تأثیر گذاشتند. قبل از جنگ، فرهنگ سامورایی در ژاپن پررنگ‌تر بود اما پس از آن فضایی در جامعه ایجاد شد که حتی خیلی‌ها در ژاپن گفتند آن ۲ بمب اتمی که آمریکا روی سرمان انداخت حق ما بود!

هوشینو تصریح کرد: در فرهنگ سامورایی رفتاری بود که اجازه نمی‌داد دست دشمنان به زنان برسد. به همین دلیل زنان قبل از این که به دست دشمنان بیفتند خود را می‌کشتند. قبل از جنگ خانم‌های ژاپنی عفیف بودند و حجاب مناسبی داشتند.

وی گفت: در سال‌های اخیر ارزش خانواده و قداست ازدواج در ژاپن کمرنگ‌تر شده است. درصدی بدون ازدواج بچه می‌آورند و درصدی نیز پس از حامگلی ازدواج می‌کنند. متأسفانه فرهنگ ژاپنی در حال تغییر است. برای مثال کسی جرئت نمی‌کند که علیه همجنسگرایی صحبت کند و قانون‌هایی در دست تصویب است که ازدواج بین همجنسگرایان کاملاً پذیرفته شود و بحث ارث و میراث هم در آن مطرح باشد. متأسفانه نیروی بازدارنده‌ای نیز در جامعه مشاهده نمی‌شود. هوشینو در پایان گفت: یکی از موضوعاتی که اهمیت دارد این است که ژاپن هیچگاه به‌طور مستقیم با کشورهای اسلامی وارد جنگی نشده است. اگر هم دیدگاهی منفی نسبت به مسلمانان وجود داشته باشد به خاطر تبلیغات رسانه‌هاست. ژاپنی‌های مسلمان نیز رفتار خشونت‌آمیزی از خود نشان نداده‌اند. به همین دلیل ‌خیلی‌ها در ژاپن می‌توانند به اسلام علاقه‌مند شوند.

نشست «فعالیت‌های قرآنی در کشورهای آمریکای لاتین و اسپانیایی‌زبان» به زبان اسپانیولی با ترجمه همزمان ، شامگاه ۱۹ فروردین‌ماه در غرفه مجتمع آموزشی پژوهشی بین‌الملل حوزه‌های علمیه و در راستای سلسله نشست‌های تخصصی قرآنی در عرصه بین‌الملل واقع در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه قرآن در مصلای تهران برگزار شد.

لوئیس خاویر آگیلار پالاسیوس با نام اسلام عبدالحکیم اکبر از کشور کلمبیا و مبلغ دینی مهمان این نشست بود که در حال حاضر در شهر مقدس قم نیز در حال تحصیل علوم اسلامی است و اجرای نشست را هم حجت‌الاسلام علیرضا میرجلیلی از مبلغان دینی بین‌المللی برعهده داشت.

وی با بیان اینکه مشغول فعالیت‌های ترویجی و اسلامی در کشورهای مختلف است، گفت: یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های دینی در آن کشورها بحث آموزش قرآن کریم است.

عبدالحکیم گفت: به لطف خداوند متعال بیش از دو سال است که مؤسسه‌ای به نام مؤسسه مطالعات اسلامی سلام و حوزه علمیه امام علی(ع) تأسیس شده که با کمک این دو فعالیت‌های ما در مراکز اسلامی کشورهای آمریکای لاتین پررنگ‌تر شده است.

این مبلغ اسلامی همچنین گفت: به همت این مؤسسه و حوزه مذکور، دارالقرآن‌ها و مؤسسات قرآنی در مراکز قرآنی کشورهای آمریکای لاتین شکل گرفته‌اند و آموزش قرآن به غیرمسلمانان و تازه‌مسلمانان و مسلمانانی که سال‌هاست به اسلام گرویدند و دوست دارند قرآن را فراگیرند، ارائه می‌شود.

عبدالحکیم با اشاره به برپایی محافل قرآنی در مراکز اسلامی دایر شده از سوی مؤسسه سلام در کشورهای آمریکای لاتین گفت: در این محافل کسانی که علاقه‌مند به تقویت روخوانی یا مایل به حفظ قرآن، یادگیری تجوید و قرائت قرآن تا مراحل بالا هستند قرآن را فرامی‌گیرند و علاوه بر آن اجتماعات دینی مسلمانان در آنجا برپا می‌شود.

وی با بیان اینکه مؤسسه سلام برنامه‌های محتوایی نظیر تفسیر تخصصی و عمومی و دوره‌هایی نظیر مهدویت و معارف اسلامی دارد، گفت: در آمریکای جنوبی همچنین مؤسسه سلام مسابقات قرآنی در رده‌ها و سطوح سنی مختلف برگزار می‌کند تا جوانان، کودکان و بزرگسالان را تشویق به فراگیری قرآن کند.

این مبلغ کلمبیایی با اشاره به نقش حجت‌الاسلام میرجلیلی در مدیریت مؤسسه سلام گفت: یک تیم ۲۰ نفره در حال حاضر برای گسترش فعالیت‌های قرآنی در کشورهای مختلف آمریکای جنوبی تلاش می‌کند و مسابقات سراسری قرآن کریم در رشته‌های حفظ، قرائت و مفاهیم قرآن کریم در سطح کشورهای آمریکای لاتین برگزار شد و امسال هم در آخرین هفته ماه مبارک این مسابقات برای دور دوم برگزار می‌شود تا ثمره رشادت‌های علما و اولیای خدا را در دورترین نقاط کره خاکی شاهد باشیم.

عبدالحکیم با بیان اینکه ایده‌ها و برنامه‌های جدیدی برای گسترش دین اسلام و فعالیت‌های قرآنی در دست انجام است، گفت: از جمله اینکه فعالیت‌های قرآنی در آمریکای لاتین به همت حوزه علمیه امام علی(ع) انجام می‌شود و ایده اولیه این حوزه مشارکت علاقه‌مندان در آن کشورها به دروس اسلامی بوده است که در دو سطح مقدماتی و لیسانس تحصیل می‌کنند.

وی افزود: در مطالعاتی که داشته‌ایم متوجه شدیم که دو موضوع برای تبلیغ اسلام ضروری است؛ یکی موضوع آموزش‌های قرآنی و دیگری زبان عربی است و ما این دو را در رأس برنامه‌های کاری خود قرار داده‌ایم. از همین رو در سال نخست حوزه علمیه در سطح مقدماتی به دو برنامه می‌پردازد یکی آموزش زبان عربی و دیگری آموزش علوم قرآنی است.

مبلغ کلمبیایی گفت: در مرحله لیسانس هم ما علوم عربی نظیر صرف، نحو و تاریخ را کار می‌کنیم، اما چون اعتقاد داریم که برنامه اصلی زبان قرآن است آموزش‌های قرآنی را در دوره لیسانس قطع نمی‌کنیم.

عبدالحکیم از اساتید ایرانی در منطقه آمریکای لاتین قدردانی کرد و گفت: عنایت مقام معظم رهبری و توصیه ایشان به فعالیت‌های قرآنی موجب تقویت دارالقرآن‌ها در کشورهای آمریکای لاتین شده است.

او از جمله مراکز اسلامی در آمریکای جنوبی را مؤسسه کوثر در شهر کالی کلمبیا خواند و گفت: رسالت خود را آموزش قرآن به‌ویژه برای کودکان و تازه‌مسلمانان قرار داده است و در سطح مقدماتی و پیشرفته قرآن را یاد می‌دهد.

این مبلغ دینی نمونه دیگر مراکز قرآنی را در شهر توکومان آرژانتین ذکر کرد و گفت: مدرسه قرآنی شیخ مرهل در آنجا موجب جذب کودکان زیادی شده و همین امر موجب رواج نگاه قرآنی در این شهر نیز شده است.

فرهنگ حاکم بر آمریکای لاتین، صهیونیستی است

وی با بیان اینکه فرهنگ صهیونیستی بر کشورهای آمریکای شمالی، جنوبی و آمریکای لاتین مستولی شده است، افزود: این فرهنگ به دنبال فروپاشی انسان و خانواده است و از همین رو برای مقابله با این تهاجمات ناجوانمردانه می‌بایست به فکر این باشیم که از تکنیک‌ها و روش‌هایی استفاده کنیم که از دل الگوهای ائمه معصومین(ع) و قرآن کریم باشد.

عبدالحکیم بر لزوم آشنا کردن جوانان با ادبیات اهل بیت(ع) تأکید کرد و گفت: این گونه است که آنها در مسیر طلایی به مقابله با فرهنگ منحط غرب خواهند رفت.

این مبلغ کلمبیایی همچنین محور و سلول اصلی جامعه را خانواده خواند و گفت: فرهنگ صهیونیستی به دنبال هدف گرفتن زنان برای متلاشی کردن خانواده و جامعه است و متأسفانه در غرب این برنامه برای قاره آمریکا، اروپا، غرب آسیا و خاور دور برنامه‌ریزی شده است تا جایگاه و موقعیت زن در خانواده را هدف بگیرند.

وی تأکید کرد: نهضت فمنیسم به دنبال از کار انداختن هویت زن در خانواده است تا تحت عنوان به ظاهر زیبای فمنیسم، زنان نقش اصلی خود در خانواده را از دست بدهند و هویت واقعی زن از بین برود.

حجت‌الاسلام میرجلیلی هم در پایان این نشست با اشاره به گسترش روز افزون اسلام در کشورهای آمریکای لاتین گفت: برای مثال در کشوری نظیر «گویان» با جمعیت کم‌تر از یک میلیون، ۱۵۰ مسجد داریم و البته جریان اسلام در کشورهایی نظیر برزیل، کلمبیا، آرژانتین و ونزوئلا بیشتر از دیگر کشورها به چشم می‌آید چون جمعیت عرب‌های مهاجر به آنجا بعد از فروپاشی عثمانی و بعد از جنگ جهانی دوم زیاد شده و بعداً هم مهاجرت به دلایل مختلف به آمریکای لاتین زیاد شده است.

او تأکید کرد که در حال حاضر قریب به ۱۰ میلیون نفر در آمریکای جنوبی مسلمان هستند و آمار دقیقی درباره تعداد شیعه و اهل تسنن در آنجا در دست نیست و در کشوری مانند آرژانتین این تعداد نزدیک به هم است اما در برخی کشورها جمعیت اهل تسنن بیشتر است.

میرجلیلی بر لزوم تأسیس مساجد از سوی شیعیان در کشورهای آمریکای جنوبی تأکید کرد و گفت: در حال حاضر ما مراکز اسلامی شیعیان در آمریکای جنوبی داریم و کمک‌های خیرین به اندازه تأسیس مساجد نبوده است که امیدواریم در این مسیر مهم هم گام‌های بزرگ برداشته شود بخصوص که عربستان میلیون‌ها دلار در این کشورها برای ساخت مساجد هزینه کرده است.

نشست « ابعاد حقوق بشر در قرآن » به زبان انگلیسی، شامگاه ۲۰ فروردین‌ماه در غرفه مجتمع آموزشی پژوهشی بین‌الملل حوزه‌های علمیه و در راستای سلسله نشست‌های تخصصی قرآنی در عرصه بین‌الملل واقع در بخش بین‌الملل سی‌امین نمایشگاه قرآن در مصلای تهران برگزار شد.

حجت‌الاسلام محمدحسین شریفی، مدیر دپارتمان انگلیسی گروه حکمت مطالعات اسلامی، ادیان و منطقه‌ای دانشگاه مجازی المصطفی، سخنران اصلی این نشست بود. همچنین حجت‌الاسلام جواد اسماعیلی، مدیر پژوهش‌های مجتمع بین الملل حوزه های علمیه، میزبانی جلسه را بر عهده داشت. شریفی در ابتدای بحث به تشریح مفاهیم کلیدی حق، آزادی و عدالت و جنبه‌های مختلف آن پرداخت و سپس دیدگاه قرآن در مورد حقوق بشر را تبیین کرد.

وی گفت: قرآن کریم به این مسئله توجه می‌دهد که همه انسان‌ها به عنوان آفریده‌های خداوندی از حقوق ویژه و خاصی برخوردارند و کسی نباید به آن تجاوز و تعدی کند. این گونه است که اعتقاد به خداوند و هدفمندی و مسئله حسابرسی در آخرت و معاد را به عنوان عوامل مؤثر در تغییر رفتار انسان‌ها بر می‌شمارد و بیان می‌دارد که مهم‌ترین پشتوانه برای رعایت حقوق انسان‌ها از سوی همگان، پذیرش و اعتقاد به حسابرسی دقیق خداوند است.

این استاد حوزه و دانشگاه سپس به بعضی از حقوقی پرداخت که در قرآن کریم به رسمیت شناخته شده است از جمله حق حیات و حق داشتن کرامت. وی با اشاره اینکه انواع آزادی مانند آزادی اندیشه، آزادی عقیده و آزادی بیان در اسلام پذیرفته شده است، افزود: از نظر اسلام آزادی بیان یکی از حقوق بنیادین انسانی است.

شریفی با تاکید بر اینکه در اسلام برای مؤمن و کافر یک سری حقوق عام فراگیر وجود دارد که باید محترم شمرده شود، افزود: از دیدگاه اسلام همه انسان‌ها در این که آفریده خداوند هستند شریک‌اند و این اشتراک در خلقت و آفرینش، حداقلی از حقوق را برای همه انسان ها موجب می شود. در واقع قرآن برای جامعه بشری ظرفیت جهان شمولی دارد و پیام‌های آن برای تمام بشریت، کاربردی است.

وی ادامه داد: تکیه بر نقاط مشترک پیروان ادیان آسمانی و پایبندی به اصول انسانی مانند عدالت گستری، تلاش برای ریشه کنی هرگونه ناهنجاری و اختلاف و حمایت از حق و درستی همگی شاخص هایی است که ظرفیت جهان شمولی قرآن را به نمایش گذاشته است. وی در پایان تاکید کرد مسلمانان وظیفه دارند با توسل به این منبع‌ سرشار الهی در راستای حفظ ارزش‌های متعالی بشریت گام بردارند.

در انتهای نشست، حجت ‏الاسلام استاد اسماعیلی چکیده‌ای از مطالب مطرح شده در جلسه را به دو زبان فارسی و انگلیسی برای مخاطبین ارائه داد.

نشست «اهمیت رصد مطالعات و پژوهش های قرآنی در غرب» به زبان انگلیسی، در شامگاه ۲۱ فروردین با سخنرانی حجت‎‏الاسلام محمدرضا پی‌سپار و با اجرای حجت‏ الاسلام جواد اسماعیلی برگزار گردید.

حجت الاسلام پی‌سپار در این نشست گفت: برای اینکه به اهمیت و اهداف پژوهش های قرآنی در غرب بپردازیم و اینکه وظیفه ما به عنوان قران پژوهان در برابر آن چیست لازم است ابتدا دورنمایی کلی از مطالعات و پژوهش های قرانی در غرب داشته باشیم. در این دورنما موضوعاتی نظیر حجم کتب و مقالات قرآنی در غرب، انواع پژوهش ها و مطالعات قرآنی در غرب، روش پژوهشی آنها و نظایر آن مطرح می‌شود.

وی افزود: کتابها و مقالات قرآنی در همه زبان های عمده غرب شامل زبانهای انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، هلندی و لاتین وجود دارد و موضوعات آنها شامل تمام موضوعات ریز قرآنی می شود. تاریخ قرآن، نسخه‌های قرآنی، مطالعات تفسیری، تاریخ تفسیر و مفسران، مترجمان قرآن و مطالعات ترجمه، واژگان و ریشه شناسی قرآن، مطالعاتی با محوریت آیات قرآن، سوره ها، شخصیت ها یا مفاهیم، قرآن پژوهان، قرآن و چالش های دنیای مدرن، نقد قرآن توسط غربی ها و کتاب شناسی قرآن می باشد.

پژوهشگر حوزوی تصریح کرد: از نظر آمار نیز کتاب ها و مقالاتی که ریز موضوعات قرآنی بالا در آنها به بحث گذاشته شده به میلیون ها می رسد که پژوهشگران قرآنی ما را شوکه می کند. آثار اسلام شناسان غربی به علت اینکه به زبان انگلیسی نوشته شده اند هم اکنون در دانشگاه های دنیا به عنوان متن درسی و یا مرجعی برای پژوهش و شناخت اسلام استفاده شده و نویسندگان آنها نیز به عنوان معرف اسلام و قران معرفی می شوند.

حجت الاسلام پی‌سپار با بیان اینکه پژوهش های قرآنی در غرب با رویکردهای بسیار متنوعی انجام می شود اما دو رویکرد عمده آنها رویکردهای درون دینی و برون دینی است، افزود: در رویکرد درون دینی عموما از منابع اهل سنت و یا سایر منابع غربی استفاده می کنند. بنابراین در آنها مبانی اهل بیت(ع) مغفول می‌ماند. در رویکرد برون دینی که توسط محققین مسلمان و غیر مسلمان نوشته می شوند و به طور مستقیم یا غیر مستقیم، عمدا یا سهوا پایه های اسلام را در نظر عوام متزلزل می کنند که نمونه نسبتاً اخیر آن کتاب قرآن مورخان است. به هر حال در هر دو رویکرد، قسمتی از پژوهش ها برای تحریف اسلام و قرآن و ایجاد شبهه انجام می شود.وی ادامه داد: روش های تحقیق در غرب به تدریج توسعه یافته و شکل منطقی به خود گرفته است و هم اکنون روش های علمی پژوهشی متعددی برای مطالعه قرآن و اسلام در مجامع دانشگاهی غرب شناخته شده است. این امر سبب سرعت و کثرت کتب و مقالات قرآنی شده است.

پژوهشگر پژوهشگاه تقریب مذاهب اسلامی افزود: از طرفی به علت تاثیر مستقیم قرآن و اسلام در سیاست، اقتصاد، اجتماع و سایر روابط انسانها مطالعه بین رشته ای و روش های جدیدی هم برای تحقیق های قرآنی در دنیا مطرح شده است و در نتیجه دانشگاه های غربی با روش های پژوهشی جدیدی به مطالعه قران و اسلام می پردازند.

حجت الاسلام پی‌سپار اظهار کرد: خلاصه آنکه از آنجا که کتب و نشریات قرآن شناسی در غرب به زبان هایی مثل انگلیسی و در محیط های علمی نوشته می شوند و معمولا روشمند و عقلانی نوشته می شوند بسیاری از آنها جزء منابع پژوهشی و مرجع شناخته شده و بعضی از آنها مثل دایرةالمعارف اسلام موسسه بریل به عنوان متن آموزشی در مراکز و دانشگاه های دنیا تدریس می شوند. بنابراین آنها معمولا ماندگار و در تأیید یا تخریب قرآن و اسلام تأثیر بیشتری دارند. براین اساس برای تعامل با چنین آثاری در غرب و نیز برای جلوگیری از انحراف یا تحریف در موضوعات اسلامی و قرآنی لازم است توسط محققین حوزه و دانشگاه دائما مورد رصد قرار بگیرند.

نشست « واکاوی تحلیلی قرآن بر کرامت زن » به زبان انگلیسی، در شامگاه ۲۲ فروردین با سخنرانی سرکار خانم دکتر وفایی پژوهشگر حوزه و استادیار دانشگاه قم برگزار گردید.

چکیده سخنان:

کرامت انسانی ازجمله موضوعاتی است که در اندیشه دینی بسیار مورد توجه بوده است. کرامت در لغت به معنای شرافت، اصالت، سخاوت و بزرگواری بوده و ضد آن دنائت و پستی است. کرامت انسان بیانگر ارزش و مرتبه وجودی وی می باشد. آیات متعددی در قرآن کریم، دلالت بر این امر دارد. کلیدی ترین این ایات آیه ۷۰ سوره اسراء می باشد که خداوند می فرماید: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَی کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًا». این ایه به عطاء الهی اشاره کرده و می فرماید :ما نوع آدم را (انسانها) را کریم (بزرگ) داشتیم و نوع انسانی را بر بسیاری از مخلوقات برتری بخشیدیم.

آنچه قابل توجه است این است که دو صنف زن و مرد در برخورداری از این کرامت مساوی هستند. نه تنها هیچ گونه تبعیضی در این مسئله اتفاق نیفتاده بلکه میتوان تفاوت در اختصاص این نوع از کرامت به زن ویا مرد را نیزمی توان به صراحت نفی کرد. برای فهم بهتر هر مسئله لازم است ان را در منظومه محیطی قبل و بعد مورد بررسی قرار داد. با این نوع نگاه می توان ارزیابی دقیق و صحیح تر بدست اورد. بر این اساس با گذری اجمالی بر جوامع قبل از اسلام همچون جوامع مسیحی, هندو, ایرانی , رومی و یونانی که هریک از این جوامع یا بر پایگاه دینی قوی و یا تمدن مقتدر جهانی استوار بودند می توان تحلیل بهتری از حقیقت کرامت انسانی وی در اسلام بدست آورد.

در این جوامع زن بیش از ان که انسان تصور شود ابزار و کالایی لحاظ می شده که در خدمت امیال و خواسته مردان بوده است وحتی حق انتخاب در تصمیمات بنیادین زندگی اش نیز برای وی وجود نداشته است. در جامعه عرب قبل اسلام نیز امر کمی موهن تر بوده تا جایی که آنها وجود زن را امری شوم دانسته و برخی پدران علیرغم احساسات پدرانه اشان فرزندان دختر خود را زنده در گورها دفن می کردند تا این شومی از زندگی انها برداشته شود. توجه به نوع نگاه فرو دستانه در این جوامع کمک می کند تا بهتر بتوان به ارزش وجودی و شان انسانی زن در پرتو تعالیم دینی و قرانی پی برد.

کرامت انسان در اموری همچون خلقت او, ارزشمندی اعمال و مورد ثواب و عقاب گرفتن اعمال اش مشهود می باشد. با واکاوی تقسیری ایات قران می توان شواهد متعددی یافت که زنان و مردان هر دو از این کرامت انسانی بهره مند هستند. درایاتی که اشاره به خلقت حضرت ادم و حوا شده مکرر ذکر شده که خداوند زن و مرد را از نفس واحده خلق نموده است. در واقع منشاء پیدایش هر دو واحد بوده است. در این زمینه هیچ تبعیضی نسبت به زنان صورت نگرفته و کرامت زن در خلقت کاملا مورد توجه خداوند بوده است.

در رابطه با لحاظ کردن اعمال هر دو گروه زنان و مردان خداوند با ذکر عبارت "من ذکر و انثی" در ایات متعددی هر گونه تبعیض جنسیتی و نقض کرامت زنان را صراحتا نفی می کند. همچمین در مسئله نوع پاداش های اخروی انسان ها نیز ایات متعددی ازقران دو گروه زنان و مردان صالح و نیکوکار را بر می شمارد و پاداش آنها را بدون هیچگونه تبعیضی یکسان می داند. همه این موارد که تنها در اینجا نمونه های اندکی از انها ذکر شد بیانگر کرامت ذاتی زن و تساوی بعد انسانی او با مردان است. البته باید توجه داشت که دو نوع کرامت برای انسان ها اعم از زن و مرد وجود دارد.

قرآن کرامت رادو نوع ذاتی و اکتسابی می داند. آیه ی که در ابتدای مطلب ذکر شد اشاره به کرامت ذاتی انسان ها داشت کرامتی که خداوند بدون احتساب رفتار و صفات اخلاقی و ایمانی انسان ها به همه آنها عطا نموده است. اما برخی دیگر از ایات اشاره به کرامت اکتسابی انسان ها دارند. انسان ها می توانند در پرتو ایمان و عمل صالح کرامت وجودی خود را ارتقاء دهند و یا به دلیل افول اخلاقی و سستی در ایمان کارکرد کرامت ذاتی خود را نیز از دست بدهند.در اینجا سوال این است که چه راهکارهایی میتواند به فرد کمک کند تا کرامت ذاتی خود را پرورش داده و به درجات بالای ان دست پیدا نماید. بطور کلی می توان گفت افعال ارادی و اگاهانه انسانها باعث رشد بعد انسانی انها می شود.

خداوند در یکی از آیات کلیدی قران به این امر اشاره کرده و می فرماید:" ان اکرمکم عندالله اتقاکم". در واقع عنصراصلی حفظ کرامت ذاتی انسان و عامل ارتقاء ان تقوای الهی هست. هیچ صنفی از انسان ها در این امر برتر از صنف دانسته نشده اند. برای هر دو صنف میسر است که به بالاترین درجات شان و جایگاه انسانی دست یابند. بر اساس تعالیم قرآنی یکی از مصادیق تقوا که به حفظ کرامت ذاتی زنان کمک می کند عفاف و حجاب آنهاست. در سوره احزاب خداوند به پیامبر ص دستور می دهد که زنان و دختران خود و همچنین زنان مسلمین را امر کند تا حجاب و پوشش خود را در منظر نامحرم بطور کامل داشته باشند.

نکته قابل توجه عبارت ذیل این ایه هست که فلسفه این امر را حفظ کرامت زنان دانسته و می فرماید:" ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذین". این نوع پوشش باعث می شود که مسلمان بودن زنان مشخص شود و مورد تعرض افراد بی اخلاق جامعه قرار نگیرند. در واقع نوع پوشش کامل زنان مسلمان در جامعه بیانگر ان است که زن مسلمان حریم و حرمت دارد. افراد جامعه باید بدانند که با چه شخصیتی مواجه هستند. این نوع از پوشش بیانگر میزان کرامت اکتسابی زن بوده و هشداری است به افراد جامعه که مراقب نوع رفتار خود با زن مسلمان بوده و از هر گونه برخورد غیر اخلاقی و غیر ایمانی حذر نمایند. بر این اساس زن توانست شان و جایگاه انسانی خود را که در جوامع دینی و تمدنی قبل نادیده گرفته شده بود در پرتو تعالیم اسلام به دست اورد و همچنین با بهره گیری از تعالیم حقوقی و اخلاقی اسلام این شان و کرامت را به بالاترین درجه اش رشد دهد.

سخنرانی با موضوع « فعالیت اساتید زبان در دارالقرآن اروپا» به زبان انگلیسی با ترجمه همزمان، در شامگاه ۲۳ فروردین توسط استاد احمدرضا بهمنی برگزار گردید.

چکیده سخنان:

بنده ۲۲ ساله، طلبه حوزه علمیه قم هستم. همچنین دارای لیسانس علوم قرآنی و هم اکنون مسئول دپارتمان تفسیر دارالقرآن اروپا هستم. در۱۵ سالگی حافظ کل قرآن شدم و از آن زمان تاکنو ن در رشته های مختلف از جمله حفظ، قرائت و تجوید قرآن کریم تدریس می کنم، از یک سال پیش در دارالقرآن اروپا آموزش بین المللی قرآن را آغاز کردم. از آن زمان تاکنون به دانش آموزانی از کشورهای انگلستان (لندن، بیرمنگام، منچستر و لستر)، ایالات متحده آمریکا، سوئد و تانزانیا تجوید و حفظ، تلاوت تدریس می کنم. اگر بخواهم تجربیاتم را در مورد کار با دانشجویان کشورهای خارجی به شما بگویم، اولین چیزی که می گویم این است که آنها واقعاً حتی بیشتر از ما به قرآن اهمیت می دهند، یادم می آید دانشجویی از لندن داشتم که پزشک بود، در جلسه آخر ایشان ناگهان شروع به گریه کرد، به او گفتم چه خبر است؟ چی شد؟ گفت حس می کنم از این فرصت به خوبی استفاده نکردم، این در حالیست که او از شاگردان پرتلاش من بود که بیشتر از هرکسی سعی وتلاش می کرد که قرآن را بیاموزد حتی با وجود اینکه پزشک بود و بسیار پر مشغله، اکثر آنها مثل این شخص به قرآن اهمیت می دهند و البته انسان های بسیار موفق و پر مشغله ای هستند. یکی از آنها رئیس بانکی در کانادا بود یا یکی دیگر چشم پزشک. دربخش تفسیر، قبل از شروع به نوشتن دروس، یک نظرسنجی از دانش آموزان انجام دادیم و از آنها پرسیدیم که آیا می خواهید نظر قرآن را در مورد چه موضوعاتی بدانید؟ برخی گفتند: قرآن درباره قضاوت چه گفته است؟ یکی دیگر گفت: قرآن درباره علم چه گفته است؟ و بر اساس نظرات ایشان، دو دوره شامل ده درس تهیه شد که در هر درس در مورد موضوعی صحبت کردیم و آیات مربوط به آن و تفاسیر آن را بیان کردیم، این دوره به بررسی و تحلیل مسائلی از منظر قرآن قرآن کریم می پردازد که انسان در زندگی با آن ها زیاد مواجه می شود. موضوعاتی مانند: مراحل خلقت انسان، تساوی زن و مرد، وظیفه مرد نسبت به پدر و مادر، صدقه و زکات و غیره.هدف ما در این دوره آشنایی با علم تفسیر و درک عمیق مسائل خاص قرآن کریم است که انسان در زندگی با آن بسیار مواجه است. اهمیت این دوره از این جهت است که قرآن کریم کتابی است که باید خواند و فهمید و در آیات آن تدبر کرد و آموزه های آن را به کار برد. اما مضامین و الفاظ ناآشنا و هنرهای ادبی آن به ویژه ابیات مبهم و تمثیلی آن نیاز به توضیح دارد. اگر این سؤال پیش آید که اگر قرآن خود را توصیف کرده است، پس چه نیازی به تفسیر و توضیح دارد؟

جواب این سوال این است که خداوند قرآن را به زبان عادی انسانها با زیبایی و شیوایی مطلق بیان کرده است که استفاده از آرایه های ادبی مانند تشبیه، استعاره، تمثیل، ترسیم مفاهیم نامحسوس و ... را ایجاب می کند. در این کتاب کلمات و عباراتی نیز وجود دارد که اگرچه برای مردم آن زمان قابل درک و آشنا بود، اما امروز برای ما دشوار است. این مشکل در فهم همه آثار ادبی کهن وجود دارد و مختص قرآن نیست. به همین دلیل می بینیم که شرحی بر آثار منظوم (دیوان) شاعران و کتب نثر ادبی نوشته شده است. بنابراین، قرآنی که در کمال بلاغت و ماهیت ادبی و سرشار از معانی گوناگون مربوط به دنیا و آخرت است و شامل مسائل حقوقی، اخلاقی و معرفتی است، قبل از هر چیز برای درک عمیق وعمیق تر نیاز به «تفسیر» و تبیین دارد. هر فردی که در این دوره شرکت کند پس از گذراندن دوره ۳ دستاورد کسب خواهد کرد:

• آشنایی با علم تفسیر

• رفع ابهاماتی که در نگاه اول در برخی از آیات قرآن به چشم می خورد

• به دست آوردن تفسیر جامع، اسرار و پیام های جدید قرآن و آگاهی از شرایط، ویژگی ها، علل و نتایج موضوعاتی از قرآن کریم که انسان در زندگی با آن مواجه است، مانند: مراحل خلقت انسان، تساوی بین انسان ها. و زنان، وظیفه مرد نسبت به پدر و مادر، صدقه و زکات و .... تنها شرط لازم برای شرکت در این دوره توانایی قرائت قرآن کریم است.

نشست « «سیستم های مدارس قرآنی در کشور های آقریقایی جنوب صحرایی» » به زبان فرانسه، در شامگاه ۲۴ فروردین با سخنرانی ابراهیم باه، پژوهشگر قرآنی و ترجمه همزمان توسط استاد نوری برگزار گردید.

چکیده سخنان:

قصد ما در این نشست، مروری بر مدارس مختلف قرآنی است که در حال حاضر در کشور های آقریقایی فرانسوی فعالیت می کنند. این ایده روشنی از تحولاتی که در یکی از قدرتمندترین مؤسسات آموزشی اسلامی در حال وقوع است به دست می دهد.

اسلام در طول چندین قرن به لطف روشهای آموزشی فراوان در سراسر جنوب صحرای آفریقا گسترش یافته است.

آموزش قرآن، آموزش متون فقهی اسلامی و زبان عربی ابتدا در مساجد، ملحقات آنها، در منازل علمای مسلمان و یا حتی در مغازه هایی که محل فروشند صورت می گرفت.

سپس آموزش اسلامی با رواج مکتب قرآن توسط جنبش های طرق صوفی، نهادهای جدیدی را به ویژه از قرن نوزدهم آزمایش کرد.

مدرسه قرآنی چیست؟ کودکان و گاه بزرگسالان، طی چندین سال آموخته های خود را صرف حفظ کتاب مقدس مسلمانان می کنند. در عین حال، فراگیران از طریق تلاش مضاعف برای دانش و مهارت های بین فردی تحت هدایت استاد خود، درگیر فرآیند طولانی شروع زندگی در جامعه هستند.

چارچوب‌های یادگیری دیگر، به‌ویژه در قرن گذشته، در حال توسعه هستند، این مدرس‌ها هستند که عمدتاً توسط جنبش‌های اصلاح‌طلب به رهبری دانشجویان یا دانش‌پژوهان سابق انجام می‌شوند و اغلب پس از اقامت کم و بیش طولانی در کشورهای عربی ایجاد می‌شوند.

«مدرسه اسلامی یک مؤسسه خصوصی مسلمانان است که در آن استاد یا اساتید آموزش دینی و همچنین ادبیات عربی […] با مواد آموزشی مدرن (میز، نیمکت، تخته سیاه) ارائه می دهند».

زمانی که مروجین آن علاوه بر آموزش عربی و اسلام، واحدهای علمی را از یک زبان اروپایی، چه فرانسوی و چه انگلیسی، طراحی کنند، می تواند جهت گیری دیگری ارائه دهد.

امروزه با ایجاد مؤسسات، دانشکده ها و دانشگاه های اسلامی، پیشنهاد آموزش عالی در حال ظهور است و در برخی کشورها تقویت می شود.

مدارس قرآن: محبوب ترین نهاد تعلیم و تربیت اسلامی در جنوب صحرای آفریقا، مدرسه قرآن است. بسته به کشور و زمینه زبانی متفاوت تعیین می شود. برای ذکر چند مثال، آن را در محیط وولوف سنگالی daara (تغییر شکل کلمه عربی "دار" به معنی "خانه، مسکن") یا makarantar در میان هاوسا (هاوسا) نیجر و نیجریه نامیده می شود ودر میان فولا dudhal که به "مدرسه قرآن" اشاره می کند.

زبان آموزان همچنین از طریق زبان های محلی شناسایی می شوند: در سنگال، می توان گفت taalibe (اصطلاح ولوف) یا almuudo (کلمه پولار). در نیجریه، آنها را alamjirai (هاوسا) می نامند، در حالی که در ساحل عاج ما از گاریبوس در میان دیولاها صحبت می کنیم.

معلمان همچنین با نام‌های خاصی را نامیده می شوند: نیجریه‌ای‌ها آنها را در برخی موارد mallam یا alfa می‌نامند، در حالی که در گینه به آنها karamoko می‌گویند. در دنیای فرانسوی زبان، یک اصطلاح عمومی برای تعیین آنها استفاده می شود: marabout.

تحت نام استاندارد "مکتب قرآنی" انواع مختلفی را پنهان می کند که فهرست کردن آنها در چارچوب یک پرونده ممکن نیست. با این وجود، این مؤسسه چندین سال است که از پوشش علمی خوبی در یک کشور فرانسوی زبان، گینه بهره برده است. علاوه بر این، در ارتباط با اصلاحات آموزش عربی-اسلامی در حال پیشرفت، گونه‌شناسی‌های مختلفی از مدارس قرآنی توسط محققان یا سازمان‌های غیردولتی متخصص یا مداخله‌گر در کشور ساخته می‌شود.

مدارس شبانه روزی ددل. ددل یک اصطلاح پولار است که برای تعیین مدرسه قرآنی استفاده می شود. چندین مدل وجود دارد. اول، ما "دده" را داریم (عکس های ۳ و ۴ را ببینید). آنها پذیرای بچه های تمام وقت هستند که قرآن را حفظ می کنند و با استاد می خوابند. که توسط والدین به استاد سپرده شده است، فرزندان به طور کامل توسط دومی نگهداری می شوند که سرپرست قانونی آنها می شود. دده شبانه روزی می توانند ده تا صد طالب (آموزنده) را در خود جای دهند. دانش آموزان اغلب از یک روستای مجاور یا از منطقه دیگری از گینه می آیند. والدین تصمیم می گیرند فرزندان خود را به این دارا بفرستند زیرا یکی از اعضا توانسته است قرآن را در آنجا حفظ کند یا با وابستگی خانوادگی.

جدول زمانی آموزش قرآن و معارف اسلامی بر اساس تقویم مسلمانان (روز استراحت از عصر پنجشنبه تا عصر جمعه) است. ساعات ثابت فروتنی و سختی زندگی را می آموزد (۵ صبح تا ۷ صبح؛ ۹ صبح تا ۱۲ بعد از ظهر؛ ۳ بعد از ظهر تا ۵ بعد از ظهر؛ ۹ شب تا ۱۱ شب). برخی از اساتید قرآنی شبانه روزی در دده از والدین پول می گیرند یا از خیرن. در عین حال و بسته به پیشرفت دانش آموز در یادگیری قرآن، معلم قرآن ممکن است قبول کند که دانش آموز به مدرسه دولتی برود. دده شبانه روزی عمدتاً پذیرای پسران ۵ تا ۱۸ ساله هستند.

دده «محله». داراهای محله در مناطق شهری، حاشیه شهری یا روستایی قرار دارند. اینها مدارس روزانه هستند. آنها فقط در طول روز پذیرای کودکان هستند (۸ صبح تا ۱ بعد از ظهر؛ ۳ بعد از ظهر تا ۵ بعد از ظهر). دده را می توان با استاد قرآنی، در داخل یک مسجد یا در مکان در حال ساخت نصب کرد. آنها مختلط هستند و دانش آموزان بین ۳ تا ۱۶ سال سن دارند، (عکس های ۳ و ۴ را ببینید). اکثریت قریب به اتفاق دانش آموزان نیز در مدارس دولتی تحصیل می کنند. بچه های کوچکی که هنوز آنقدر بزرگ نشده اند که به مدرسه دولتی بروند، تمام روز در آنجا درس می خوانند. بزرگترها بعد از ساعت مدرسه می آیند. در نتیجه، تعداد دانش‌آموزان می‌تواند در غروب‌ها، آخر هفته‌ها، تعطیلات، زمانی که دده می‌تواند بیش از صد کودک را در خود جای دهد، خارج از ساعات کلاس‌های مدرسه دولتی بسیار زیاد باشد.

دده مختلط. این دده ‏ می توانند هم مدارس شبانه روزی و هم مدارس روزانه باشند. برخی از دانش آموزان (تعدادی) در مدرسه شبانه روزی تحصیل می کنند و بیشتر اوقات از همان روستای معلم قرآن هستند. سایر دانش آموزان دانش آموز روزانه هستند و در محله زندگی می کنند. برخی از آنها آموزش اسلامی را با مدرسه دولتی به اصطلاح فرانسوی جایگزین می کنند. (عکس های ۵ و ۶ را ببینید). اکثریت قریب به اتفاق دانش آموزان روزانه دختر (از خانواده استاد قرآنی یا اهل محله) هستند. ده عرب/موسسات اسلامی. استاد علاوه بر حفظ قرآن، هفته ای چند ساعت آموزش زبان عربی را نیز ارائه می کند. در دده «کلاسیک» یا «سنتی»، الفبا فقط برای اجازه دادن به حفظ قرآن آموزش داده می شود. برخی از معلمان قرآن می توانند به تنهایی یک معلم زبان عربی دعوت کنند.

مدارس فرانسوی-عربی. مدارس ‏ فرانسوی-عربی عمدتاً از مدل خصوصی فرانسوی-عربی الهام گرفته شده اند. برخلاف دومی، ابتدا بر یادگیری قرآن و سپس آموزش زبان فرانسه و زبان عربی (مثلاً پنجشنبه ها و جمعه ها) تأکید می شود. برخی مدارس ‏با موافقت استاد قرآنی می توانند رشته های خاصی را که در مدارس دولتی تدریس می شود (روخوانی، نوشتن، ریاضی) معرفی کنند. بیشتر این مدارس ‏ در برنامه های بین المللی تحت حمایت سازمان های بین المللی، سازمان های غیردولتی یا انجمن های محلی ادغام شده اند. کلاس ها بر اساس سطح و جنسیت تقسیم می شوند.

مدارس خصوصی "مدرن". این مدارس از سال ۲۰۱۱ بخشی از برنامه پشتیبانی شده توسط IDB (بانک توسعه اسلامی) بوده است. با موافقت با پیوستن به این برنامه عملی، معلمان قرآن متعهد می شوند که برنامه درسی «مدارس مدرن» را که توسط بازرسی مدارس تهیه شده است، معرفی کنند. علاوه بر این، دولت متعهد به ایجاد زیرساخت های جدید می شود.

مدارس عمومی "مدرن". این داراها به طور کامل توسط دولت سنگال به عنوان بخشی از راه اندازی پروژه PAMOD توسط IDB طراحی و پشتیبانی می شوند. تعداد آنها ۳۲ نفر است. دولت متعهد به ایجاد زیرساخت ها و استخدام معلمان است. برنامه درسی مدرن مدارس معرفی شده است. هدف این مدارس ایجاد پل هایی بین دده و مدارس دولتی فرانسوی-عربی است. دده توسط آکادمی و بازرسی های بخش مدیریت و تنظیم می شوند.